Produkt uboczny to substancje lub przedmioty powstające w wyniku procesu produkcyjnego, którego pierwotnym celem nie jest ich wyprodukowanie. Materiały takie, jeżeli spełnione zostały określone warunki, mogą być podmiotem obrotu i zagospodarowania jako produkty uboczne, a nie odpady. Aby umożliwić dalsze wykorzystanie produktów ubocznych zgodnie z prawem, muszą one spełnić wymagania, które nie będą stwarzały zagrożenia dla środowiska i zdrowia ludzi. Wymagania te są określone w przepisach prawa unijnego i w ustawie o odpadach. Mówią one o spełnieniu następujących ogólnych warunków:
– ich dalsze wykorzystanie jest pewne;
– mogą być wykorzystywane bezpośrednio bez dalszego przetwarzania, innego niż normalna praktyka przemysłowa,
– są produkowane jako integralna część procesu produkcyjnego;
– spełniają wszystkie istotne wymagania, w tym prawne, w zakresie produktu, ochrony środowiska oraz życia i zdrowia ludzi, dla określonego wykorzystania tych substancji lub przedmiotów i wykorzystanie takie nie doprowadzi do ogólnych negatywnych oddziaływań na środowisko, życie lub zdrowie ludzi.
Od 1 stycznia 2022 roku uznanie za produkt uboczny będzie następowało z mocy prawa, o ile zostaną spełnione ogólne warunki ww. odnoszące się do wszystkich rodzajów odpadów oraz warunki szczegółowe (jeżeli zostały one określone w przepisach prawa Unii Europejskiej albo w rozporządzeniach krajowych, wydanych na podstawie art.11 ust. 6 ustawy o odpadach). Obowiązkiem wytwórcy produktu ubocznego jest przedłożenie marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce ich wytwarzania zgłoszenia uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny. Zgłoszenie musi zawierać następujące informacje (art. 11 ust 2 ustawy o odpadach )
- Imię i nazwisko lub nazwę podmiotu oraz adres zamieszkania lub siedziby;
- Numer identyfikacji podatkowej (NIP);
- Określenie miejsca wytwarzania przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny;
- Wskazanie przedmiotu lub substancji przewidzianych do uznania za produkt uboczny oraz ich masy;
- Opis procesu produkcyjnego, w którym powstaje przedmiot lub substancja, i procesu, w którym zostaną one wykorzystane;
- Informacje wskazujące na spełnienie warunków, o których mowa w art. 10 (warunków ogólnych).
Marszałek województwa w drodze decyzji wydawanej po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, potwierdza spełnienie warunków uznania za produkt uboczny albo stwierdza niespełnienie tych warunków. Decyzję potwierdzającą spełnienie warunków uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny wydaje się na okres do 10 lat.