W obliczu rosnących wyzwań związanych ze zmianami klimatycznymi, koniecznością ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz poszukiwaniem stabilnych źródeł energii odnawialnej, coraz większe znaczenie zyskuje biometanownia. Biometanownia to nowoczesny obiekt technologiczny, który pozwala nie tylko na efektywne przetwarzanie odpadów organicznych w czyste paliwo, ale także wpisuje się w europejskie i krajowe strategie transformacji energetycznej. W ostatnich latach w Polsce temat biometanu zyskał szczególną uwagę – zarówno ze strony inwestorów, jak i instytucji publicznych, które dostrzegają w nim szansę na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz rozwój gospodarki obiegu zamkniętego.

Dla wielu osób pytanie „biometanownia – co to właściwie jest?” wiąże się z wątpliwościami, czy tego typu instalacje są bezpieczne, czy mogą być uciążliwe dla otoczenia oraz jakie korzyści niosą dla środowiska i lokalnej społeczności. Warto więc przyjrzeć się bliżej, jak działa biometanownia, jakie są jej główne zalety, a także jakie warunki techniczne i formalne trzeba spełnić, aby mogła powstać. Szczególnie że w Polsce wciąż jesteśmy na początku drogi w rozwoju tego sektora, a pierwsze działające obiekty pokazują, że technologia ta może być wdrażana w sposób bezodorowy, efektywny i opłacalny.

Ten artykuł wyjaśni, czym jest biometanownia, jak przebiega proces produkcji biometanu, czy biometanownia jest szkodliwa, a także jakie czynniki wpływają na to, ile kosztuje biometanownia i dlaczego może być ona jednym z kluczowych elementów polskiej energetyki przyszłości.

Biometanownia – co to jest i czym różni się od biogazowni?

Biometanownia to wyspecjalizowana instalacja, która – podobnie jak tradycyjna biogazownia – wytwarza biogaz z odpadów organicznych, jednak idzie o krok dalej, przekształcając go w oczyszczony biometan o parametrach jakościowych zbliżonych do gazu ziemnego. Różnica tkwi więc w etapie końcowym procesu technologicznego. W biogazowni biogaz powstały w wyniku fermentacji beztlenowej jest zazwyczaj spalany w kogeneratorach, aby produkować energię elektryczną i cieplną. W biometanowni natomiast biogaz trafia do modułów oczyszczania, gdzie usuwany jest dwutlenek węgla, para wodna, siarkowodór i inne zanieczyszczenia, aż uzyskany zostanie metan o czystości przekraczającej 96–98%.

Tak przygotowany biometan może być wtłaczany bezpośrednio do krajowej sieci gazowej, sprężany do postaci bioCNG lub skraplany jako bioLNG. Dzięki temu jego zastosowanie jest szersze niż w przypadku tradycyjnego biogazu – znajduje wykorzystanie w transporcie, przemyśle oraz do celów grzewczych. Co więcej, biometan, jako paliwo w pełni odnawialne, może zastępować gaz ziemny w stosunku 1:1, przyczyniając się do redukcji emisji CO₂ i poprawy bilansu energetycznego kraju.

W praktyce oznacza to, że choć biogazownia i biometanownia mają wspólną bazę technologiczną – fermentację odpadów organicznych – to biometanownia jest bardziej zaawansowanym i wszechstronnym rozwiązaniem, lepiej wpisującym się w unijne cele klimatyczne oraz w strategię dekarbonizacji sektora energetycznego i transportowego.

Jak działa biometanownia? Etapy przetwarzania biogazu

Proces wytwarzania biometanu w biometanowni opiera się na zaawansowanych rozwiązaniach technologicznych, które pozwalają w pełni wykorzystać potencjał odpadów organicznych. Cały cykl można podzielić na kilka kluczowych etapów, z których każdy ma istotny wpływ na końcową jakość paliwa.

Pierwszym krokiem jest fermentacja beztlenowa, prowadzona w specjalnych komorach fermentacyjnych. Do instalacji trafiają substraty organiczne, takie jak odpady rolnicze, pozostałości z przemysłu spożywczego czy gnojowica. W warunkach pozbawionych dostępu tlenu mikroorganizmy rozkładają materię organiczną, wytwarzając biogaz – mieszaninę metanu, dwutlenku węgla i niewielkich ilości innych gazów.

Następnie biogaz kierowany jest do modułu oczyszczającego, gdzie przechodzi proces separacji. Celem jest oddzielenie metanu od dwutlenku węgla i usunięcie zanieczyszczeń, takich jak siarkowodór, para wodna czy związki krzemowe. Stosuje się tu różne technologie, m.in. systemy membranowe, płuczki wodne lub adsorbery chemiczne. Efektem jest biometan o czystości sięgającej nawet 99%, spełniający normy jakościowe gazu ziemnego.

Ostatnim etapem jest uszlachetnianie i przygotowanie biometanu do wykorzystania. Może on zostać wtłoczony bezpośrednio do krajowej sieci gazowej, sprężony w postaci bioCNG lub skroplony jako bioLNG, co ułatwia transport i magazynowanie. W niektórych przypadkach równolegle odzyskuje się ciepło z procesów technologicznych, zwiększając efektywność całej instalacji. Dzięki temu biometanownia nie tylko produkuje paliwo o wysokiej wartości energetycznej, ale również wspiera ideę gospodarki o obiegu zamkniętym, przekształcając odpady w pełnowartościowy surowiec energetyczny.

Biometanownia w Polsce – aktualny stan i perspektywy rozwoju

Choć temat biometanowni w Polsce dopiero zyskuje na znaczeniu, pierwsze komercyjne instalacje już zaczynają działać. Przykładem jest bezodorowa biometanownia w Brodach, której uruchomienie w 2024 roku zapoczątkowało realny rozwój tego segmentu.

Według szacunków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, potencjał produkcji biometanu w Polsce wynosi aż 3,2 mld m³ rocznie. To równowartość około 20% krajowego zapotrzebowania na gaz ziemny. Wzrost zainteresowania inwestorów wspierany jest przez programy dotacyjne oraz uproszczenia legislacyjne, m.in. ułatwienia w uzyskiwaniu decyzji środowiskowych dla biogazowni czy pozwolenia na budowę biogazowni.

Biometanownia – czy jest szkodliwa dla środowiska? Fakty i mity

Dyskusje na temat biometanowni często budzą kontrowersje, głównie z powodu obaw o uciążliwości zapachowe, emisję zanieczyszczeń czy wpływ na lokalną społeczność. W rzeczywistości nowoczesne biometanownie, projektowane zgodnie z rygorystycznymi normami technologicznymi i środowiskowymi, mogą funkcjonować w sposób praktycznie bezodorowy i neutralny dla otoczenia. Kluczową rolę odgrywa tu zamknięty system przyjmowania i magazynowania substratów – surowce trafiają bezpośrednio do szczelnych hal, w których panuje kontrolowany mikroklimat, a powietrze oczyszczane jest w biofiltrach przed wypuszczeniem do atmosfery.

Pod względem emisji gazów cieplarnianych biometanownie są wręcz rozwiązaniem proekologicznym. Zamiast składować odpady organiczne, które w procesie naturalnego rozkładu emitowałyby metan i dwutlenek węgla do atmosfery, instalacje te wychwytują i wykorzystują te gazy jako źródło energii. W efekcie ograniczają emisję metanu – gazu cieplarnianego o wielokrotnie większym potencjale ocieplającym niż CO₂ – oraz zmniejszają ślad węglowy sektora rolniczego i przemysłowego.

Ważnym efektem ubocznym procesu jest również powstający poferment – produkt uboczny fermentacji, który może być bezpiecznie wykorzystywany jako wysokiej jakości nawóz naturalny. Dzięki temu biometanownia wpisuje się w model gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie odpady stają się wartościowym zasobem.

Mity o negatywnym wpływie biometanowni na zdrowie mieszkańców najczęściej wynikają z porównywania nowoczesnych instalacji do starych, niewłaściwie eksploatowanych obiektów lub z braku rzetelnych informacji. Współczesne technologie, regularny monitoring oraz procedury bezpieczeństwa sprawiają, że biometanownia nie tylko nie jest szkodliwa dla środowiska, ale może aktywnie przyczyniać się do jego ochrony, stanowiąc element lokalnej transformacji energetycznej.

Ile kosztuje biometanownia i kto może zostać inwestorem?

Koszty budowy biometanowni są uzależnione od wielu czynników, w tym od zastosowanej technologii oczyszczania biogazu, wielkości instalacji oraz dostępności substratów. Szacuje się, że koszt inwestycji w instalację z modułem oczyszczania (np. membranowym) może wynosić od 2 do 3 milionów euro. W przypadku systemów do skraplania biometanu – np. dla bioLNG – próg opłacalności zaczyna się od mocy ok. 2,5 MW.

Dla wielu inwestorów atrakcyjnym rozwiązaniem jest etapowe wdrażanie projektu – najpierw budowa klasycznej biogazowni, a następnie jej rozbudowa i transformacja w pełnoprawną biometanownię. Tego typu działania wspiera zespół Bio-Industry, zapewniając kompleksowe uruchomienie biogazowni oraz dalsze doradztwo w zakresie transformacji technologicznej.

Biometanownia – inwestycja w zieloną przyszłość

Budowa biometanowni to nie tylko decyzja biznesowa, ale również krok w stronę realnej transformacji energetycznej. Tego typu instalacje pozwalają zamienić odpady organiczne w czyste, odnawialne paliwo, które może zasilać sieci gazowe lub transport, redukując przy tym emisje gazów cieplarnianych. W kontekście europejskich celów klimatycznych oraz rosnącej presji na ograniczenie zużycia paliw kopalnych, biometanownie stają się jednym z filarów zielonej gospodarki.

Dla inwestorów oznacza to szansę na wejście w sektor o ogromnym potencjale rozwoju. Biometan jest coraz częściej postrzegany jako strategiczne paliwo przyszłości – stabilne, lokalnie produkowane i uniezależniające od importu gazu ziemnego. Dzięki rosnącej liczbie programów wsparcia, takich jak krajowe dotacje czy środki unijne, koszty inwestycyjne można znacząco obniżyć, a zwrot z projektu przyspieszyć.Warto podkreślić, że biometanownia to inwestycja długoterminowa. Odpowiednio zaprojektowana i zarządzana instalacja może działać nieprzerwanie przez wiele lat, generując stabilne przychody ze sprzedaży biometanu, a także dodatkowych produktów, takich jak poferment wykorzystywany w rolnictwie. Co więcej, takie przedsięwzięcia wpływają pozytywnie na rozwój lokalnych społeczności – tworzą miejsca pracy, wspierają lokalnych dostawców substratów i przyczyniają się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego regionu.